Lời đáp trả của người
Kitô hữu—Sống có hiểu biết như một kỷ luật thiêng liêng
Hiểu được những nguy cơ của thế
giới số không có nghĩa là chạy trốn khỏi nó. Với nhiều người hôm nay, đặc biệt
là người trẻ, mạng xã hội đã trở thành một phần tự nhiên của đời sống. Việc
“thoát mạng” hoàn toàn không thực tế, và cũng không phải là điều đức tin Kitô
giáo mời gọi. Điều quan trọng không phải là có dùng hay không, mà là dùng với
tinh thần nào.
Người Kitô hữu được mời gọi
bước vào không gian số với sự tỉnh táo, phân định và mục đích rõ ràng. Không để
mình bị kéo đi một cách vô thức, nhưng cũng không đứng ngoài. Không để thuật
toán dẫn đường, nhưng để Tin Mừng soi sáng. Hiểu mạng xã hội vận hành ra sao mới
chỉ là bước đầu. Điều quan trọng hơn là ta chọn sống thế nào trong không gian ấy.
Một trong những đáp trả
căn bản nhất là kiểm chứng trước khi chia sẻ. Thánh Giacôbê khuyên: “Hãy mau
nghe, chậm nói, chậm giận” (Gc 1,19).
Sách Châm ngôn còn nói mạnh
hơn: “Người biết kiềm lời thì có hiểu biết” (Cn 17,27),
và thậm chí “kẻ ngu mà
biết nín lặng cũng được coi là khôn” (Cn 17,28).
Trong thế giới mạng, những
lời khuyên này trở nên đặc biệt thiết thực. Chỉ một cú chia sẻ vội vàng cũng có
thể làm lan truyền điều sai, gây hoang mang hoặc làm tổn thương người khác.
Ngày nay, với sự phát triển
của trí tuệ nhân tạo, hình ảnh và giọng nói giả có thể giống thật đến mức đánh
lừa cả những người cẩn trọng. Đã có những video giả mạo Đức Giáo hoàng lan truyền
nhanh chóng, khiến nhiều người tin rằng ngài đã phát biểu về những biến cố mà
thực ra ngài chưa từng nói tới. Tòa Thánh đã phải nhiều lần lên tiếng cảnh báo
rằng những nội dung ấy là sản phẩm của AI. Trong bối cảnh đó, sống có hiểu biết
đôi khi chỉ là những việc rất giản dị:
đọc kỹ trước khi chia sẻ,
xem nguồn từ đâu,
và tự hỏi liệu điều này
có thật,
có công bằng và có xây dựng
hay không.
Không phải lúc nào ta
cũng cần lên tiếng. Có khi, không chia sẻ chính là một hành động yêu thương đầy
trách nhiệm.
Một đáp trả khác là học
cách hiểu “ngữ pháp” của phương tiện truyền thông. Mỗi nền tảng đều có cách vận
hành riêng: thuật toán, tốc độ, cảm xúc và sự chú ý. Khi hiểu điều này, ta bớt
bị dẫn dắt một cách mù mờ. Ta bắt đầu nhận ra vì sao những nội dung gây phẫn nộ
thường nổi lên, vì sao sự giận dữ lan nhanh hơn sự bình tĩnh, và vì sao ta cảm
thấy áp lực phải thể hiện bản thân.
Không cần kiến thức công
nghệ cao siêu; chỉ cần chú ý đến cảm xúc của mình khi lướt mạng.
Mình đang bình an hơn,
hay căng thẳng hơn?
Mình đang hiểu rõ hơn,
hay chỉ tức giận hơn?
Nhận ra điều đang điều
khiển mình là bước đầu để giành lại tự do nội tâm.
Sống có hiểu biết cũng
đòi hỏi nuôi dưỡng một nhịp sống chậm. Mạng xã hội luôn thúc giục phải nhanh:
nhanh phản ứng, nhanh bình luận, nhanh chia sẻ. Nhưng đời sống thiêng liêng thì
lớn lên trong chậm rãi.
Sách Châm ngôn nhắc rằng:
“Lòng người công chính suy nghĩ trước khi trả lời” (Cn 15,28).
Chậm lại không làm ta tụt
hậu; trái lại, nó giúp ta nói những lời đáng nói hơn. Ngay cả trong việc chia sẻ
hình ảnh hay khoảnh khắc đời sống, không phải mọi điều đẹp đều cần được đăng
ngay lập tức. Khi không vội trình diễn, ta có thể thật sự sống trọn vẹn khoảnh
khắc ấy.
Một lựa chọn quan trọng
khác là tìm kiếm những nguồn thông tin đa dạng và có gốc rễ.
Buồng vang làm thế giới
nhỏ lại;
Tin Mừng thì làm thế giới
rộng ra.
Không gian số, nghịch lý
thay, có khả năng giúp ta gặp gỡ những con người rất khác mình—khác văn hóa,
khác hoàn cảnh, khác cách nhìn—nhưng chỉ khi ta chủ động bước ra khỏi vùng quen
thuộc. Với người Công giáo, điều này có nghĩa là biết neo mình vào truyền thống
đức tin của Giáo Hội, trong khi vẫn lắng nghe thế giới với sự khiêm tốn. Lắng
nghe không đồng nghĩa với đồng ý mọi điều, nhưng giúp trái tim không khép lại.
Sau cùng, sống có hiểu biết
là luôn nhớ căn tính của mình trong Đức Kitô. Ai cũng cảm thấy vui khi bài đăng
được nhiều người thích; điều đó rất tự nhiên. Nhưng những con số ấy không nói
lên giá trị thật của con người.
Chính Đức Giêsu đã đảo
ngược thước đo của thế gian:
“Ai làm lớn giữa anh em
thì phải làm người phục vụ” (Mt 23,11).
Giáo lý Hội Thánh nhắc rằng
phẩm giá con người là điều vốn có, không do thành tích hay sự chú ý mà có
(GLHTCG, số 1700–1701). Khi nhớ điều đó, ta được tự do:
tự do đăng hay không
đăng,
nói hay im lặng,
sống thật thay vì sống để
được nhìn thấy.
Sống có hiểu biết, vì thế,
không chỉ là một kỹ năng truyền thông. Đó là một kỷ luật thiêng liêng, được
hình thành qua những chọn lựa nhỏ nhưng lặp đi lặp lại mỗi ngày. Chính những chọn
lựa ấy âm thầm uốn nắn con người ta, để cách ta hiện diện trên mạng không tách
rời khỏi cách ta sống trước mặt Thiên Chúa.
No comments:
Post a Comment